Jonathan Griffioen

De eerste bundel Wijk kun je zien als een panoramafoto van een jeugd. In vijf lange meanderende gedichten, die telkens eindigen met een ‘pauze’, geeft de dichter ons een beeld van jongeren die rondhangen in de straten, op de pleintjes en in de bushokjes van het stadje Wijk. Daar maken ze van meisjes ‘knellende ritsen met tongen van ijzer en borsten vol sokken’, terwijl hun moeders als ‘bloembakken’ over balkons hangen en alles in de gaten houden. De gedichten zijn niet realistisch, maar sterk associatief. In een stream of consciousness van beelden en gedachten geeft Griffioen een dieptemeting van zijn jeugd. Hij doet dat in een poëzie die dan weer beschrijvend, dan weer lyrisch is. Herhalingen van woorden en zinnen zorgen voor ritme en muzikaliteit.

De kracht van het werk van Griffioen is het obsederende en solipsistische ervan. De dichter laat de lezer diep doordringen in het hoofd van zijn protagonist. Zonder enige terughoudendheid neemt de ik ons mee op een tour door de verschillende lagen van zijn bewustzijn. In Gedichten met een mazda 626 uit 2018 gebeurt dat nog in sterkere mate dan in Wijk. Het solipsisme is hier ook duidelijker aanwezig, al is het maar omdat de ik in deze filmisch geschreven bundel aan een vorm van autisme lijdt. De gedichten worden bijeengehouden door een verhaallijn: de ik-persoon blijft 40 uur wakker en denkt aan zijn gestorven vriend Jimmy die rondreed in een ‘rode Mazda 626 uit 1990’. Herinneringen van de ik-persoon aan zijn tijd op een school voor speciaal onderwijs in de bossen van midden-Nederland en aan de therapieën die hij daar moest ondergaan, wisselen af met beelden van een levende, dode en in visioenen weer tot leven gewekte Jimmy.

valt als een donder een cirkelend gat in de lucht
uit het cirkelende gat in de lucht groeit een licht
het licht is rood als de mazda de 626626
jimmy’s rode mazda 626 uit 1990

Soms lijkt het of de liefde voor Jimmy wordt bezongen (‘maar Jimmy ik wil bij je Jimmy ik wil achter je aan’) al kun je de geciteerde regel ook opvatten als een verlangen naar een vereniging in de dood. Dood, liefde en het sterke gevoel van de hoofdpersoon in zichzelf opgesloten te zijn: dat zijn de thema’s die de tweede bundel van Griffioen bepalen.

Het werk van Griffioen doet denken aan dat van generatiegenoten als Marieke Lucas Rijneveld en Daniël Vis. Ook deze dichters schrijven een verhalende poëzie, waarin prozagedeelten worden afgewisseld met meer lyrische passages. Verder valt bij alle drie de vitaliteit van de taal en de beelden op. Deze jonge dichters hebben afscheid genomen van de traditionele bundel. Hun werk vormt in z’n geheel een kunstwerk, dat als een installatie in de beeldende kunst op verschillende manieren steeds andere aspecten laat zien van een thema. Wijk, Lebowski Publishers, Amsterdam, 2015
Gedichten met een mazda 626, Lebowski Publishers, Amsterdam, 2018