Bart Van der Straeten

Alles aan de debuutbundel Onbalans (2014) van Bart Van der Straeten ademt soberheid, gematigdheid, rust en evenwicht. De vormgeving van het buitenwerk is symptomatisch: een helwitte cover die gebroken wordt door de zwarte letters van auteursnaam, titel en ondertitel en uitgeverslogo, enkel een barcode op het achterflap en twee korte, rode, diagonale lijnen die elkaar lijken te spiegelen en het wit dreigender breken dan de zwarte letters. De eigenlijke, vaak genummerde, veelal korte en gebalde gedichten zijn ondergebracht in reeksen van wisselende lengte, maar spiegelen elkaar. De bundel opent met de reeks ‘drie hellingen’ en sluit met ‘drie oorlogen’, de tweede en voorlaatste reeks heten respectievelijk ‘vier poëtica’s’ en ‘vier eilanden’, de middenreeksen ‘breek en sprak’ (waarin ook de afwisseling tussen de tegenwoordige tijd die gebruikt wordt voor het breken en de verleden tijd voor het spreken van belang is) en ‘negen infinitieven’ (waarin ook het ad infinitum doorklinkt) bevatten elk negen gedichten. De eerste indruk die de lezer van deze bundel krijgt er een van formele beheerstheid en vormelijke uitgebalanceerdheid.

De gedichten brengen elk op hun wijze een verslag van een existentiële crisis waarvan het onduidelijk blijft of die crisis in een oplossing overwonnen of ingelijfd werd in het verdere bestaan als een soort van condition humaine. Het in vergelijking met de andere in deze bundel opgenomen langere gedicht ‘en de bomen’ vat alles wat in deze bundel van wezenlijk belang is fenomenaal samen. De verlamming, de ontreddering, de angst en de wanhoop, het hopen en  het (zinloos) trachten opnieuw te beginnen, de neergang en het opveren, het herval, het gevoel van verlies en vergeefsheid, het verlangen naar perfectie en de ontevredenheid wanneer die bereikt wordt, gevoelens van macht die in onmacht overgaan, en woorden die je lijken te achtervolgen en zich tegen je keren: al die complexe indrukken en ervaringen die iemand opdoet wanneer de bodem (of althans wat hij/zij als die bodem beschouwt) onder zijn bestaan wordt weggeslagen, komen hier op een indrukwekkend sobere wijze geformuleerd, samen.

De paradox van de bundel Onbalans is dat er ondanks de thematiek van de onevenwichtigheid een bijzonder grote evenwichtbevorderende kracht van uitgaat. Bart van der Straten maakt in Onbalans de lezer deelgenoot van de existentiële worsteling van de dichter via een geraffineerde, explorerende schriftuur waarin elk woord belang heeft in het vers, in het gedicht, in de reeks en uiteindelijk in de bundel. Uiteindelijk is dat de doelstelling van alle goede poëzie: het invoelbaar maken van een singulier gegeven door een specifieke verwoording van denkbare en ondenkbare werkelijkheden waarin de lezer het vreemde in zichzelf kan herkennen. Daarin slaagt dit debuut wonderwel. Bibliography

Onbalans (Imbalance). Uitgeverij Vrijdag, Antwerpen, 2014

Translations

'Nine Infinitives', in: Banipal. Magazine of Modern Arab Literature, 57 Autumn/Winter 2016