Astrid Lampe

Lampe, die eerst in het theater werkte voordat ze dichter werd, schrijft een poëzie van stemmen: stemmen die schreeuwen, fluisteren, voordragen, kletsen, zuchten, zingen, twitteren, echoën, verleiden, beledigen, grappen maken of hardop denken, terwijl ze allemaal pretenderen de status van lyrisch onderwerp te hebben en onze aandacht opeisen. Ze presenteert ons een levendige drukte van opwindende ritmes, schijnbaar willekeurig maar in feite zorgvuldig gemaakt om een constante stroom van narratieve wendingen, zinswendingen en tonale en ritmische verschuivingen te vormen. Lampe laat het sublieme en het pathetische naast elkaar bestaan: schoonheid en hoge lyrische registers kunnen altijd plotseling worden ondermijnd door banaliteiten, hijgen, natuurlijke geluiden, overdrijvingen of hersenloos geklets.

De wereld die door deze stemmen wordt geschetst terwijl ze elkaar onophoudelijk onderbreken, is gefragmenteerd. Ze bestaat uit een bonte veelheid van onderwerpen en hun objecten, en hoewel Lampe vaak echo's en herhalingen van zinnen, onderwerpen en decors gebruikt om continuïteit aan haar teksten te geven, lijkt ze nooit helemaal samen te smelten tot een consistent gevormd afgerond verhaal. Het veld van mogelijkheden blijft altijd open. Zoals Lampe het in een interview verwoordde: "Harmonie is dood."

Dit alles heeft Lampe gemaakt tot een van de meest controversiële dichters in de hedendaagse Nederlandse literatuur. Door bewonderaars geprezen om haar levendigheid en speelsheid, is ze ook een geliefd doelwit geworden van conservatieve critici die haar experimenten beschouwen als postmodernistische aanstellerij en haar formele grilligheid als betekenisloos. Natuurlijk is Lampe niet de enige hedendaagse dichter wiens gedichten zich lijken te verzetten tegen conventionele opvattingen over poëtische schoonheid en formele consistentie, maar haar werk kan bijzonder heftige reacties oproepen. Ongetwijfeld heeft dit veel te maken met het nadrukkelijke gevoel van fysieke aanwezigheid dat kenmerkend is voor Lampe's werk. 

"Al mijn werk is lichamelijk", zoals het in een van haar gedichten heet. Door de krachtige theatraliteit van Lampe's stemmen geven haar taalfragmenten een libidinaal potentieel vrij dat inherent is aan de landschappen van ons dagelijks bestaan en de vele objecten die hun fascinatie op ons uitoefenen. Dit kan van alles zijn, van willekeurige nieuwsgebeurtenissen, nieuwe mediatechnologie en computerspelletjes - zoals Lara Croft: Tomb Raider in Lampe's bundel De memen van Lara (2002) - tot sprookjes, speelgoed, het stadsleven, seks, militair geweld en chitchat - en poëzie zelf. Haar hardnekkige, soms overdreven enscenering van deze alledaagse beslommeringen tussen de registers van het sublieme en het banale staat altijd op het punt om een perverse onderkant van onze fascinatie ervoor te onthullen, en dit aspect van haar werk kan een verklaring zijn voor het gevoel van onbehagen dat vaak wordt ervaren door degenen die aan haar gedichten en performances worden blootgesteld.

Tegelijkertijd laat Lampe haar taalfragmenten hun eigen logica volgen, wat haar gedichten een bevrijdende energie geeft, die een opzwepend effect kan hebben dat soms hysterisch grappig is. De gedichten lijken vaak helemaal geen plan te volgen, behalve dan hun ontwrichtende stroom.

In de loop der jaren heeft deze formele vrijheid haar er steeds meer toe gebracht om de reikwijdte van de poëtische vorm uit te breiden, naarmate er langere gedichten zijn verschenen, in Park Slope (2008) en Mosselman Hallo (2006), naarmate ze intensiever gebruik is gaan maken van de mogelijkheden van typografie (waaruit een affiniteit blijkt met de traditie van Dada-gerelateerde auteurs zoals Paul van Ostaijen) en naarmate ze poëzievideo's is gaan produceren.

Terwijl Lampe's interesse in de vormen en fetisjen van het moderne leven op de korrel is genomen door meer conservatieve critici, die dit aspect van haar werk interpreteren als louter pogingen om modieus te zijn, zou het juister zijn om dit aspect van haar werk te zien als een teken van haar interesse in levende ervaring, in het leven dat zich ontvouwt in het huidige moment. Lampe's poëzie is in feite zeer serieus en probeert de wereld waarin we leven maximaal te betrekken, inclusief de schoonheden, de verschrikkingen en de voorbijgaande momenten. Zoals Lampe het zelf zegt: "Uiteindelijk is het fundamentele idee een liefdevol engagement zonder eerst het lelijke en het verschrikkelijke te hoeven ontkennen.Wat ik doe is echt heel hartstochtelijk. Mijn poëzie is een onvoorwaardelijke liefdespoëzie."

Bibliografie

Poëzie
Rib, Querido, Amsterdam, 1997
De sok weer aan (The Sock On Again), Querido, Amsterdam, 2000
De memen van Lara (The Memes of Lara, Querido, Amsterdam, 2002
Spuit je ralkleur (Squirt your RALcolour), Querido, Amsterdam, 2005
Mosselman Hallo (Musselman Hello), Slibreeks CBK Zeeland, Middelburg, 2006
Park Slope (K’nex studies), Querido, Amsterdam, 2008
Lil(zucht) (Lil(sigh)), Querido, Amsterdam, 2010
Rouw met Diertjes, Querido, Amsterdam, 2013
De Taiga Zwijntjes, Querido, Amsterdam, 2015
Zusterstad 2.0, Querido, Amsterdam, 2018

Links
Astrid Lampe’s website (in Dutch)
Lampe on the Dutch Royal Library website
Lampe’s Youtube channel(in Dutch and English)
Lampe on Jacket Magazine, 4 poems in English (translated by Willem Groenewegen)